Piše: Oleksandr LEVČENKO 

Znate li koji je to narod jedinstven po tome što nije evropskog porijekla, a njegova država je članica EU? To su Mađari.

Porijeklo Mađara je na istočnim obroncima planine Urala, nadoamak Sibiru. Tu su živjeli pored naroda bliskih im u jezičkom i etničkom smislu, ali koji su, za razliku od predaka Mađara, ostali živjeti u Zapadnom Sibiru zauvijek. To su Hanti i Mansi, koji pripadaju finsko-ugarskoj lingvističkoj grupi, tačnije ugarskoj, odnosno mađarskoj jezičnoj grupi.  

Hanti i Mansi oduvijek žive u sibirskim prašumama i hiljade godina bavili su se lovom, ribolovom i uzgojem jelena u bogatoj sibirskoj fauni. U sastavu Ruske Federacije nalazi se veoma velika teritorijalno-politička federalna jedinica Hanti-Mansijski autonomni okrug. Površine je kao Francuska, ali sa samo 1,7 milijuna stanovnika.

Istorijski Mađari živjeli su malo južnije od Hantija i Mansija i svojevremeno odlučili da se presele još južnije, u ravnice sa malo šuma. Tu polako stiču navike nomadskih naroda. Nakon nekog vremena migriraju preko planina Urala u bazen rijeke Kama, koja je pritok Volge.

Na tom je mjestu živjelo lokalno turkofono pleme Baškira. Odatle su Mađari krenuli na jugozapad. Većina Baškira ostalo je kući, ali su neka plemena ipak migrirala zajedno sa precima današnjih Mađara. Oni su činili oko 30% vojnika i populacije Mađara koji se došli na teritoriju sadašnje južne Ukrajine, duž obale Crnog mora. Vizantijsko carstvo počelo ih je koristiti u borbi sa Bugarskim carstvom, koje je stalno uznemiravalo vizantijske granice. Bugari to nisu zaboravili.

Kad je mađarska vojska otišla u ratni pohod na središnji dio Dunava, Bugari su napali, zajedno sa plemenima Pečeniga, na mađarska naselja koja su ostala bez zaštite vojnika. Pečenige su bile turkofoni nomadski narod, koji je došao iz stepa Azije i preselio se na ravnice između južnog toka Dnjepra i rijeke Don. Bugari i Pečenige uništili su sva mađarska naselja i pobili cijelo stanovništvo. Mađarska vojska odlučila je da se ne vraća, nego da ostane u ravnicama srednjeg Dunava i tamo stvori svoju novu državu.

Vremenom se kod njih sa područkja Irana doselio nomadski narod Jasi, a malo kasnije dio tursko govornih plemena porijeklom iz Azije - Polovci. Oni su prethodno uništili Pečenige i zauzeli njihove zemlje, što su Mađari tretirali kao odmazdu i u ime njih. Polovci su nakon pobjede nad Pečenigama izgubili bitke sa pridošlima hordama Mongola. Zapadna plemena Polovaca zvala su se Kuni.

U Mađarskoj i danas postoje regije sa istim nazivom po plemenima Jasa i Kuna. Sadašnja Mađarska bila je dosta dugo utočište nomadskih naroda, počev od kraja IV vijeka. Prvi su bili zloglasni Huni, a sto godina kasnije iz azijskih stepa pridošli su Avari, ztakođe turkofono pleme.

Mađare su uspjeli asimilirati sa njima doseljene Baškire, i kasnije Kune i Jase, koji svi zajedno vuku porijeklo iz Azije. Na ovim zemljama u doba Rimskog carstva živjeli su Kelti, a kasnije germanska plemena. To su bili Evropljani koje su nomadi pomeli sa ove teritorije. Na tu zemlju je zajedno sa Hunima došlo i dosta Slovena, sa teritorija sadašnje Ukrajine, kao evropskog naroda. Oni su se dugo borili za opstanak u sastavu Mađarske kraljevine ali su, ipak, na kraju bili su mađarizirani.

Na teritoriju Transilvanije, koja je dosta dugo bila u sastavu Mađarske, domicilno stanovništvo Vlasi evropskog je porijekla. I to bi bio sav evropski etnički uticaj na Mađare. Kao nomadski narod uvijek su imali jaku konjicu, što je činilo mađarsku vojsku vrlo jakom u odnosu na susjedne narode koji su se bavili poljoprivredom.   

Sada je Mađarska otvorila sva vrata za zemlju svojega porijekla - Rusiju. Nijedan ruski špijun nije bio protjeran iz Budimpešte, koja je postala leglo ruske obavještajne zajednice u centralnoj Evropi. Mađarska je postala evropski šampion u zavisnosti od ruskih energenata. Čak 80% gasa i 65% nafte Mađarska dobija od RF, iako Evropska direktiva govori o zabrani uvoza nafte i plina iz jednog izvora zaliha više od 33%. Mađarska je zvanično iznijela prijedlog prekida vatre i početka pregovora. Učinila je to kad je RF okupirala ogromna ukrajinska područja, što je jako odgovara Kremlju. Budimpešta nikad nije osudila Rusiju za agresiju i ne traži od Moskve da ta povuče svoju vojsku iz Ukrajine.

Premjer Mađarske Viktor Orban, kao da čita ekspoze Kremlja, izjavio je da je Evropska Unija pogriješila kad je uvela sankcije RF zbog rata u Ukrajini. On je pozvao čelnike u Briselu i zemljama članicama da izmijene politiku na tom polju. Uporedio je evropske sankcije kao ispaljeni metak, čak ne u sopstvenu nogu, nego sebi u pluća i poručio da se sada Unija može ugušiti. Mađarski lider, pritom, čuti kako je svjesno doveo svoju zemlju u potpunu zavisnost od ruskog plina i nafte. Budimpešta je postala ispostava ruskog Gazproma u centralnoj Evropi.

Mađarska dobro razumije ali ne saopštava da sadašnja teška situacija nije posljedica sankcija Rusiji, nego ruske agresije na Ukrajinu sa sljedećim ciljem napada na Evropu. Orban je, izgleda, nekoliko dana prije početka invazije na Ukrajinu, u toku svog boravka u Moskvi dogovorio sa Putinom politiku uzajamnih ustupaka. Svi mi, ipak, očekujemo da će se Budimpešta napokon početi ponašati na evropski način.  

(Antena M)