Više je no jasno da Vučić, u čemu ga vjerno prati i kopira Milorad Dodik, koristi kriznu situaciju kako bi manipulacijom građana zabrinutih zbog pandemije sebi obezbijedio podršku za jačanje veza s Kinom i dodatno pojačao ruski uticaj u regionu, a što se svakodnevno potvđuje djelovanjem proruskih snaga ali i pojedinaca u medijima i na društvenim mrežama gdje je zbog smanjenja drugih obaveza pojačano prisustvo i aktivnosti građana. I zato, oprezno čitajte, pogotovo poruke, bez obzira ko ih šalje, koje govore o budućnosti u kojoj će što više građana biti okrenuto Rusiji, a protiv zapadnih vrijednosti koje počivaju na vladavini prava, demokratiji, slobodama, među kojima su i novinarske ali uz uvažavanje profesionalnih standarda.

Piše: Dženana Karup Druško za Avangarda.ba

Agencija Reuters je prije nekoliko dana, pozivajući se na dokument Evropske unije, objavila da su ruski mediji pokrenuli “značajnu dezinformacijsku kampanju” usmjerenu protiv zapadnih zemalja kako bi pogoršali uticaj koronavirusa, te izazvali paniku i sumnju. “Ruski državni mediji, izdanja koja podržava Kremlj, provode značajnu dezinformacijsku kampanju o koronavirusu”, navodi se u dokumentu od 16. marta u koji je Reuters imao uvid. “Cilj dezinformacija iz Kremlja je pogoršati zdravstvenu krizu u zapadnim zemljama unutar šire strategije slabljenja evropskih društava”, napisala je Evropska služba za vanjske poslove (EEAS). Ruski mediji objavljuju lažne vijesti na engleskom, španjolskom, talijanskom, njemačkom i francuskom jeziku, pa je Evropskoj uniji otežano informirati građane o suočavanju s pandemijom, navodi se u izvještaju.

Rusija odbacuje ove optužbe, a predsjednik Vladimir Putin optužio je strane neprijatelje što prozivaju zemlju za širenje lažnih vijesti o pandemiji. No, po analizi EU-a, iako ruski mediji u Evropi ne dopiru do šire publike, pružaju platformu populistima.

Čelično prijateljstvo

Kako se kriza izazvana pojavom pandemije koronavirusa koristi u političke svrhe (uz proizvoljne interpretacije činjenica) u regionu je najilustrativnije demonstrirao Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, koji je u “dramatičnom obraćanju naciji“, 15. marta, govoreći o restrikcijama koje je najavila Evropska unija, rekao da ”ne postoji velika međunarodna, niti evropska solidarnost“, nazvavši je ”bajkom na papiru“. Istovremeno, Vučić je istakao da je Kina “jedina koja može da pomogne Srbiji”, jer je to, po njemu, zemlja u koju se u trenutku krize polažu najveće nade. Mediji u Srbiji objavili su i da je “Vučić uputio pismo predsedniku Kine, koga je nazvao bratom i prijateljem ove zemlje, garantujući mu čelično prijateljstvo”.

Potvrdu Vučićevim izjavama dala je i premijerka Srbije Ana Brnabić tvrdnjama da Evropska unija jeste ponudila pomoć Srbiji, ali “u ovom trenutku ne može da je pruži.” Nekoliko dana poslije izjavila je: “Nakon obraćanja Vučića kineskom predsedniku Si Đinpingu i kineskom narodu veliko interesovanje kod Kineza da donacijama pomognu Srbiji. Ogromno je interesovanje građana Kine da upute finansijska sredstva i opremu građanima Srbije. Vlada Srbije je formirala poseban tim koji se bavi samo donacijama iz Kine. Uz veliku podršku NBS otvorili smo račun u Kini gde će građani Kine u junanima moći da uplaćuju novac za donacije”.

Među onima koji ovakvo ponašanje predsjednika i premijerke Srbije vide kao izlazak iz “nesvrstanosti”, ili kolokvijalno rečeno sjedenja na dvije stolice, je i Danijel Server koji, kako je rekao, trenutno prepoznaje ”pokazivanje veće naklonosti ka Rusiji i Kini nego EU i SAD. Čini mi se da je Srbija na putu da za sebe odabere put autokratija, pre nego demokratski klub.“

Srbijanskim medijima, glavnim promotorima Vučićeve politike, pridružili su se i oni iz Republike Srpske, pa je tako banjalučka Alternativna televizija objavila: “Na poruku predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, koju je objavio na Instagramu i u kojoj je poručio da od Kine traži pomoć u vidu zaštitne opreme i u kojoj se zahvalio na svemu građanima Kine i predsjedniku Si Ðinpingu, reagovali su brojni kineski državljani.

U porukama napisanim ispod objave, građani Kine su napisali da su u mislima sa Srbijom, da saosjećaju sa građanima Srbije i poslali su brojne poruke podrške: ‘Voljni smo da podržimo Srbiju’, ‘Stara izreka kaže kada prijatelju treba pomoć, pravi prijatelj će mu pomoći’, ‘Pomoći ćemo vam i želimo to, jer smo prijatelji’, ‘Mi Kinezi smo uvijek uz Srbiju’… samo su neke od poruka koje su napisali građani Kine. Poziv predsjednika Srbije kineskom predsjedniku Si Ðinpingu da pomogne Srbiji vidjelo je samo u toku jučerašnjeg dana 500 miliona ljudi.”

Pomoć iz Kine još niko nije video.

Samo nekoliko dana kasnije Konfućijev institut Univerziteta u Banja Luci izdao je saopćenje za javnost obavještavajući građane da je pokrenuo “onlajn kurseve kineskog jezika i taiđija kako bi svojim polaznicima omogućio nesmetan nastavak procesa usvajanja znanja i vještina u novonastaloj situaciji prouzrokovanom pojavom virusom COVID-19”!?

Teorije zavjere

Više je no jasno da Vučić, u čemu ga vjerno prati i kopira Milorad Dodik, koristi kriznu situaciju kako bi manipulacijom građana zabrinutih zbog pandemije sebi obezbjedio podršku za jačanje veza s Kinom i dodatno pojačao ruski uticaj u regionu, a što se svakodnevno potvđuje djelovanjem proruskih snaga ali i pojedinaca u medijima i na društvenim mrežama gdje je zbog smanjenja drugih obaveza pojačano prisustvo i aktivnosti građana.

Tako se za “utjerivanje straha u kosti”, proizvođenje teorija zavjera koje u kriznim situacijama imaju još plodnije tlo, i odvraćanja od Zapada koristi i najavljena vježba NATO snaga “Defender Europe 2020” koja bi trebala obuhvatiti SAD i sedam evropskih zemalja. Brojni su tekstovi u srbijanskim medijima u kojima se govori kritično o navedenoj vježbi uz citiranje Vladimir Putina o tome kako je rekao da se NATO “toliko opasno približio ruskim granicama da u slučaju incidenta ruska strana nema vremena crvenom linijom kontaktirati Pentagon i mora odmah odgovoriti, a tada neće biti pobjednika”.

Primjera je bezbroj, no navedimo jedan koji je potpuno raskrinkan, a koji savršeno ilustrira kako se plasiraju lažne/propagandne vijesti i kako je praksa s društvenih mreža da svako može pisati šta i kako hoće prenešena u medije (iza kojih stoje državne vlasti koje im daju potporu u tome izostankom bilo kakvih reakcija, ili procesuiranja onih koji se bave propagandom koristeći lažne vijesti).

Nekako u isto vrijeme dok je Vučić uspostavljao “čelično prijateljstvo” s Kinom, izvjesni ekspert (ne zna se koje struke), Saša Borojević, na svom FB profilu napisao je status pod nazivom “Nešto se dešava” u kome, pored ostalog, upozorava “neinformirane” građane o iskrcavanju 20.000 američkih vojnika “dok su u Italiji naslovi, emisije i društveni mediji prepljavljeni sada već globalnom temom ‘koronavirus’.”

Ovaj “ekspert” nakon “otkrivanja” informacija o vježbi NATO snaga, piše sljedeće: “Kina, saveznik Rusije, pre nekoliko je potpisala ugovor sa Italijom (Ugovor je regulisao odnose u vezi sa trgovinom na Sredozemlju, kao i da će Italija na osnovu svog strateškog položaja biti uz Kinu, čak i ako EU zabrani), kako bi trgovinski odnosi postali čvrsti i važniji između Italije i Kine. Samim tim činom potpisivanja Ugovora moć Amerike nad Italijom je znatno manja, ali ne i beznačajna. Naravno, od momenta sklapanja savezništva Kine i Italije, dolazi do eksplozije koronavirusa koji počinje da razara i parališe najviše Italiju i Kinu…”

Američka invazija Evrope?!

Koliko god svakom prosječno informiranom građanu bilo jasno da se radi o klasičnom pamfletu i pokušaju stvaranja teorije zavjere u kojoj se Rusija i Kina pokazuju kao velike sile i spasioci, a Zapad kao zlo koje je krivo i za koronavirus, ovaj status je podijeljen 5.500 puta i bio osnova za nekoliko desetina tekstova.

Sve ovo oko Borojevića se saznalo zahvaljujući redakciji raskrinkavanje.ba. Uz to, navode i da je tekst, s manjim izmjenama, ustvari rad Luca Lobina iz italijanskog grada Pijemonta koji “za sebe kaže da je ‘hipnotizer i istraživač verbalne i neverbalne komunikacije, drevnih filozofija i suptilnih energija’. (…) Sedmog marta ove godine, Lobina - koji sebe opisuje i kao ‘influensera’ - na Facebooku je objavio jednu u nizu svojih portretnih fotografija, koju je ovog puta propratio tekstom o velikoj medijskoj zavjeri čiji je cilj da prikrije ‘invaziju’ američke vojske na evropski kontinent. Sve to u jeku panike od koronavirusa koja je, kako se implicira, neosnovana i namjerno izazvana - jer da je prijetnja stvarna, američkim vojnicima bi bilo zabranjeno da ‘putuju’ u Evropu.”

Osim što je Lobinov tekst preveo i pripisao sebi, treba znati da je Saša Borojević, kako navodi raskrinkavanje.ba, osnivač dvije škole u Beogradu – ruske škole Valentina Tereškova i Artimedia.

“Ruska škola Valentina Tereškova je otvorena pre tri godine, a nastavni kadar čine isključivo profesori koji su diplome stekli na državnim univerzitetima u Rusiji”, jedan je od podataka koji se može naći na njihovoj stranici. Beogradski Informer je krajem februara objavio da je “povodom praznika, Dana branioca Otadžbine, rusku školu Valentina Tereškova u Beogradu posetio pripadnik Garde Vojske Srbije, kapetan Milovanović i tom prilikom održavši predavanje o istoriji i značaju Garde”, u kome je, između ostalog prisutnoj djeci rekao: “Garda danas reprezentuje i simboličnu sponu između Srbije i Rusije svojim učešćem na paradi u Moskvi povodom 70. godišnjice od Dana pobede.”

Upravo Informer, koji je ne zaboravimo jedno od glavnih glasila Vučićeve vlasti, i “prva međunarodna” Ruska škola Valentina Tereškova pokrenuli su projekat kojim će jedno dijete imati potpuno besplatno školovanje, naodeći kako je “reč o kompletnom školovanju u trajanju od 11 godina, koja se odvija po istom nastavnom planu poput škola u Rusiji, nakon koga će budući maturant moći da upiše bilo koji fakultet u Rusiji, ali i bilo gde na svetu”.

A kako sastavni dio ovog “obrazovnog sistema” na FB stranici Srednja škola Artimedija stoji: “Od 2017. u Beogradu godine počinje sa radom prva privatna ruska škola van Ruske Federacije. Ruska škola Valentina Tereškova i obrazovni sistem Artimedia obezbedile su mogućnost studiranja u Rusiji za 170 svojih učenika!”

Ove ruske škole očito su samo dio širenja plana jačanja ruskog uticaja u Srbiji i Republici Srpskoj koji se realizira preko brojnih ruskih “kulturnih” udruženja, nevladinih organizacija, udruženja srpsko-ruskog prijateljstva, medija… sve uz podšku političkog establišmenta i u Beogradu i u Banja Luci.

A indoktrinacija ide toliko daleko da se učenje ruskog jezika uvodi i u obdaništa. Mediji su krajem prošle godine objavili da je u Banja Luci otvorena prva pametna učionica ruskog jezika, te da je to projekat koji realizuje organizacija “Ruska humanitarna misija” u saradnji sa Udruženjem građana “Kolibri” i istoimenim privatnim vrtićem. Prvi sekretar Ambasade Ruske Federacije u BiH Anton Sokolov (bliži obavještajnim nego diplomatskim krugovima) rekao je da je otvaranje prve pametne učionice ruskog jezika u Banja Luci sjajan primjer investicije u budućnost.

Budućnost u kojoj će što više građana biti okrenuto Rusiji, a protiv zapadnih vrijednosti koje počivaju na vladavini prava, demokratiji, slobodama, među kojima su i novinarske. Ali slobodi za novinare koja podrazumijeva visoke profesionalne standarde i odgovornost za one koji šire lažne informcije i ne provjeravaju podatke koje objavljuju svjesno obmanjujući javnost. No, u demokratskim sistemima koje podržava EU i NATO regionalne politike su među najvažnijim, odnosno dobrosusjedski odnosi koji podrazumijevaju poštivanje drugih, uvažavanje različitosti ali i solidarnost i uzajamno poštovanje. Ali, to su i sistemi u kojima nema mjesta za autokratske vladare!