Zamjenik gradonačenika Beograda i član SNS-a Goran Vesić je prije par dana rekao za srbijanske medije da su „sve beogradske crkve, pravoslavne i katoličke, pretvorene tada u džamije, a preživelo srpsko stanovništvo silom je naterano na marš smrti do Carigrada gde su preseljeni. Tako je počela 346 godina duga turska okupacija Beograda i najteži period u istoriji našeg grada."

Profesorica sa Insituta za historiju u Sarajevu dr. Ramiza Smajić za „Slobodnu Bosnu“ kaže da je historičaru teško komentarisati izjave političara koji se prema historiji postavljaju kao prema švedskom stolu. 

„Ovo što je gospodin Goran Vesić rekao je nijekanje izuzetno bogate historije grada koji je u osmanskom periodu nosio epitet izrazito multikulturne sredine. Vesić u vrlo složenoj tematici ostaje dosljedan u populističkom narativu utemeljenom na mitovima običnog binarizma osvajača/okupatora i potlačene/okupirane zemlje. Izjava o pretvaranju crkvi u džamije bez poznavanja ijednog pravila u postupanju osvajača prema nemuslimanskim bogomoljama spada u nacionalistički pristup 'ja sam pozitivac, drugi je negativac i tačka'. Sigurna sam da gospodina Vesića čak i ne zanima to što koristi pogrešnu terminologiju ili kako djeluje njegov pokušaj stvaranja slike neke imaginarne historije Beograda. Raznorodna mitologija je i danas politički mainstream u Srbiji. Prema tome, rekla bih da se ovdje radi o vladajućem političkom diskursu u kojem je realno svejedno da li se iznose netačnosti ili apsurdni zaključci“, pojašnjava dr. Smajić.

Ona dodaje i to da ako Goran Vesić zaista htio da stručno i argumentirano govori o Beogradu od osmanskog osvajanja pa nadalje, mogao je konsultirati kompetentnije sagovornike u Beogradu, Olgu Zirojević, Srđana Katića i druge osmaniste.

Dogradonačelnik Beograda je otišao i korak dalje, naime na prijedlog grada Beograda Srpska pravoslavna crkva na Veliku Gospojinu, danas (subota, 28. augusta) u 12 sati u Hramu Svetog Save služit će parastos „svim postradalim u Beogradu tokom otomanskog ropstva“ u kome je pozvao građanstvo da prisustvuje ovom događaju.

„Zanimljiv je Vesićev poziv. Podsjetilo me je to i na odgovor Vladimira Jovanovića na pitanje njegovog sina Slobodana, historičara, zašto je njegova generacija toliko mitologizirala srpsku prošlost. „Nismo imali od čega početi“, odgovorio je stariji Jovanović sinu. U tom neznanju odakle početi, danas se ide na štetu vlastite prošlosti počinjući od onog što nije fakat“, pojašnjava naša sagovornica.

Prof. dr. Smajić kaže da ostavimo po strani što ni Vesić ni njemu slični ne uzimaju u obzir jednu od najznačajnijih karakteristika osmanskog osvajanja -  ono je vođeno radi pokoravanja, a ne radi uništavanja novih zemalja.

„Meni je, ustvari, i žao što u težnji da dokažu da je Beograd oduvijek bio samo grad Srba, političari rade na zamagljivanju i brisanju njegovog zlatnog doba multietničnosti, podvodeći ga pod period „turske okupacije od 346 godina“. Niti je u Beogradu bilo toliko etničkih Turaka, niti je okupacija kao privremeno zaposjedanje određene teritorije mogla trajati više od tri i po stoljeća. O kakvom to „otomanskom ropstvu“ govori Vesić u pozivu na obilježavanje stradanja Srba, ako su u njemu opstali pravoslavci kao i ostali, a u, uslovno rečeno demokratskoj Srbiji kasnijeg perioda muslimani nisu, iako su bili većinsko stanovništvo Beograda? Uostalom, gdje su autohtoni Beograđani? Oni o kojima govori Vuk Karadžić? Svojevremeno je u Španiji bila pokrenuta ideja da se potomcima izgnanih Jevreja iz 15. st. da špansko državljanstvo. Šta kad bi sad neko pokrenuo ideju da se po cijelom Balkanu naseljenim potomcima prognanih beogradskih muslimana da srpsko državljanstvo ili bar obilježe godine stradanja njihovih predaka“, pojašnjava profesorica sarajevskog Instituta za Historiju.

Dr. Smajić ističe ne ulazi uopće u želje vjerskih zajednica da održe parastos za bilo koga, ali dodaje da stavljati to u kontekst evociranja prošlosti koja se relativizira, deformiše, dopunjuje, pa i izmišlja, samo je dalje „betoniranje“ mitološke konstrukcije historije Beograda.

„Ponos zbog rušenja stotina džamija, šutnja o uništavanju nesrpskih grobalja i progonima „Turaka“ kao ostataka osmanskog društva s jedne strane i tolika svjedočanstva muslimanskog Beograda s druge strane (sic! toponimi poput Dorćola, Kalemegdana, Avale, Save Male, masa orijentalizama u jeziku i sl.), uz ostavljanje ogromnih rupa u znanju o svakodnevnom životu u Beogradu do polovine 19. st., najbolje svjedoče o dugotrajnim devijacijama u putevima spoznaje i važnosti vlastitog identiteta. Kao slikovita realizacija pogubnosti takvog odnosa može poslužiti epopeja sa dva raritetna bosanskohercegovačka nišana iz 15. i 16. st. koje je načelnik muzeološkog odjeljenja Vojnog muzeja na Kalemegdanu, puk. Dragan Nikolić, razlupao i u potpunosti uništio uz odobrenje direktora muzeja, puk. Srboljuba Miletića. Tip je mislio da je muzej napravljen na turskom groblju, pa se potrudio da uništi ta dva „turska“ nišana koji su, ustvari bili dopremljeni iz BiH radi izložbene postavke na Kalemegdanu1960. godine i stajali tu više od četrdeset godina“, zaključila je profesorica Ramiza Smajić u razgovoru za „Slobodnu Bosnu.“

S.G.