Francuski "Le Monde" objavio je tekst Remija Urdana u okviru serijala "Geopolitika mafije" pod naslovom "Na Balkanu, kriminalne bande u srcu državnog sistema".

"Razlozi za eksploziju nasilja posljednjih godina između razbojnika iz Srbije i Crne Gore ponekad ostaju misteriozni. Pucnjave u kafićima, eksplozije automobila, leševi pronađeni na ulicama Beograda, Kotora ili Podgorice, da ne spominjemo nepoznat broj nestalih – sedam godina rata bandi, atentata i osveta ostavili su bilans od najmanje pedeset mrtvih“, piše list.

Dodaje se da su glavni okidači poznati i oba su se dogodila 2014. godine.

"S jedne strane, nestanak najmanje 200 kilograma kokaina u španskoj luci Valensiji očigledno je izazvao podjele u kartelu, na čelu s Darkom Šarićem, i obilježio izbijanje ‘kotorskog rata’ između dvije rivalske bande, klana škaljaraca i klana kavčana. S druge strane, hapšenje samog Šarića otvorilo je rat za nasljedstvo između njegovih najvjernijih saradnika, koji vode njegovu imperiju dok je on u zatvoru, i ambicioznih pojedinaca, koji sanjaju o većoj samostalnosti i profitu koji je prati“, navodi se u tekstu.

“Željko Ražnatović kao ikona paralelnog svijeta”

Rat bandi dobio je novi zamah dvije godine kasnije, 2016, poslije ubistva Aleksandra Stankovića, poznatijeg kao "Sale Mutavi“, vođe bande "Janjičari", sastavljene od najekstremnijih navijača beogradskog Fudbalskog kluba Partizan. Tradicionalno, u Srbiji su grupe huligana plodan rezervoar za podzemlje, kao što su to bile za paravojne milicije tokom ratova devedesetih godina, piše "Le Monde".

"Ikona ovog paralelnog svijeta bio je, za vrijeme vladavine predsjednika i ratnog komandanta Slobodana Miloševića (1989-2000), Željko Ražnatović, poznatiji kao Arkan, lider navijača Crvene zvezde, drugog fudbalskog kluba u Beogradu, a zatim i vođa Arkanovih "Tigrova", paravojne grupe koja je radila po naređenju srpske tajne policije. Arkan, koji je pred međunarodnim sudom optužen kao i Milošević za zločine protiv čovječnosti, ubijen je u hotelu "Interkontinental" u Beogradu, neposredno prije pada predsjednika Srbije, od strane ubice koji je, kao i on, u jednoj ruci imao mafijaški pištolj, a u drugoj policijsku značku“, piše "Le Monde".

Glavni centri za pranje novca od trgovine ljudima su građevinarstvo, ugostiteljstvo, turistička infrastruktura itd, piše francuski list.

"Od pada komunizma i ratova u bivšoj Jugoslaviji, balkanske mafije su se toliko razvile da se danas smatraju glavnim akterima međunarodnog organizovanog kriminala. Srpske, crnogorske i albanske bande, koje su počele da bujaju prije tri decenije, od krijumčarenja oružja i cigareta, sada su glavni faktor prispijeća južnoameričkog kokaina u Evropu. One, također, trguju heroinom i proizvode marihuanu i sintetičke droge. Njihov profit je takav da su uložili veliki dio prihoda u legalne ekonomske tokove“, navodi se u tekstu.

"Zaostavština jugoslavenske tajne policije"

Dok su albanski kriminalci u početku proistekli iz povezanosti s italijanskim mafijašima, oni u Srbiji i Crnoj Gori u startu su imali prilično originalan adut, koji se na tom nivou može naći samo u Rusiji – njihova bliska veza s državom, navodi list.

Satkana u vrijeme komunizma jugoslavenske tajne policije, pojačana u vrijeme ratova Miloševićevih specijalnih službi, ta veza je i dalje izuzetno jaka, konstatuje "Le Monde".

Stručnjaci se čak pitaju da li se Srbija i Crna Gora mogu opisati kao „mafijaške države“ i, s obzirom na finansijsku moć koju je stekao svijet organizovanog kriminala, da li se još radi o razbojnicima koji su u službi države ili su sada te dvije države te koje su u službi razbojnika.

U Srbiji razlikuju tri različita perioda.

"Milošević je bio kum kriminalaca i paravojnih formacija. Onda je 2000. godine premijer Zoran Đinđić pokušao da riješi problem, pa su ga ubili 2003“, priča Vuk Cvijić, novinar nedeljnika NIN.

Za vrijeme vladavine Demokratske stranke, između 2000. i 2012. godine, „iako je još bilo korupcije, više nije postojala direktna veza između srpskih vlasti i organizovanog kriminala“, smatra Cvijić.

“Saradnja Vučića i mafije”

U to vrijeme izvedene su dvije velike policijske operacije, u saradnji s Interpolom i stranim policijskim službama – operacija "Sablja", protiv zemunskog klana i Đinđićevih ubica (2003), i operacija "Balkanski ratnik", protiv kartela Darka Šarića (2009).

„Danas, pod Vučićem, država i mafija ponovo sarađuju do te mjere da više ne postoji jasna razlika između njih“, kaže Vuk Cvijić.

Neko bi se čak mogao zapitati da li je mafija postala jača od države.

“Đukanović gazda”

U Crnoj Gori je priča drugačija, jer je isti čovjek Milo Đukanović na vlasti od pada komunizma 1991.

„Đukanović je gazda. Svi crnogorski klanovi imaju istog poslodavca – predsjednika države“, optužuje Jova Martinović, poznati novinar koji dvadeset godina istražuje organizovani kriminal.

Razlika s Latinskom Amerikom je u tome što je Pablo Eskobar bio bandit koji je djelovao protiv države. U Crnoj Gori, Pablo je predsjednik, dodaje Martinović.

Blizak odnos između političkih vlasti i organizovanog kriminala očigledno je teško dokazati s obzirom na to da, čak i ako neke istrage ponekad ukažu na nekog političara ili biznismena, „organska veza historijski ide putem tajnih službi“, primjećuje evropski diplomata koji odavno poznaje svu zamršenost srpske i crnogorske vlasti.

„Trgovinu organizuju vlasti Srbije i Crne Gore. Mnogi kriminalci imaju značke tajne službe ili policije. Dvojica predsjednika rade zajedno i imaju zajedničke interese“, kaže Jovo Martinović.

“Droga i ilegalna trgovina”

Eksperti, također, ukazuju na ulogu, pored svakog predsjednika, rođenog brata koji upravlja porodičnim poslovima. Andrej Vučić u Beogradu i Aco Đukanović u Podgorici tako igraju ključnu ulogu na ivici politike, biznisa i prljavog novca, piše "Le Monde".

„Droga je jedno“, kaže diplomata.

Međutim, Đukanović je svoje bogatstvo nesumnjivo još više izgradio na privatizaciji nego na ilegalnoj trgovini. Njegov brat Aco je milijarder, konstatuje novinar "Le Mondea" Remi Urdan.

"Niko na međunarodnoj sceni ne zna kako da se uhvati ukoštac sa pitanjem organizovanog kriminala u Srbiji i Crnoj Gori“, kaže Stevan Dojčinović, istražitelj na srpskom istraživačkom sajtu "Krik", „jer niko ne razumije srž problema – to nije problem korupcije pojedinaca, to je državni sistem“, prenosi N1.